СОЦИОЛОГИЧ ЧЭЗАРЭ ЛОМБРОЗО

Чэзарэ Ломброзо
Итали хэлнээ: Cesare Lombroso
Чэзарэ Ломброзо 1900 оны зураг
Мэндэлсэн он:	1835 оны 11-р сарын 6
Мэндэлсэн газар:	Австрийн эзэнт гүрэн Верон хот
Бие барсан он:	1909 оны 10-р сарын 19 (73 нас)
Бие барсан газар:	Итали улс Турин хот
Харъяалал:	Италийн эзэнт улс
Мэдлэгийн хүрээ:	Криминологи, сэтгэц оношилгоо
Нэрд гарсан шавь нар:	Р. Гарофало, Э. Фэрри
Олонд танигдсан: Гарын дардас:	Эд мөрийн баримт судлал дахь антропологийн дэг сургуулийг хөгжүүлэгч

ЛОМБРОЗО ЧЕЗАРЕ (LOMBROSO CESARE)- нь Италийн алдарт сэтгэл зүйч бөгөөд 1835-1909 онуудын хооронд амьдарч байсан болно.

Ломброзо 1835 оны арваннэгдүгээр сарын 6-нд Верон хотноо чинээлэг еврей хүний гэрт мэндэлсэн байна. Түүний эцэг Аронне Ломброзо Верон хотын худалдаачин байсан бол эх Зефори Ливе Турин хотын ойролцоо орших тосгоноос гаралтай нэгэн байв. Падуи, Вена, Парижийн их сургуулиудад утга зохиол, хэл шинжлэл, археологийн ухаанууд судалсан боловч төлөвлөгөөгөө өөрчилж армид 1859 онд мэс засалчаар ажилласан. 1866 онд Павад уригдаж лекци уншсан ба сүүлд 1871 онд Пезаро дахь сэтгэл мэдрэлийн төвийг удирдах болсон юм. 1876 онд Турины их сургуульд шүүх эмнэлэгийн болон нийгмийн эмгэг судлалын профессор болсон байна. Мөн тэр ондоо “L’Uomo delinquente” (Гэмт хүн) нэртэй бүтээл гаргасан нь ихээхэн шуугиан дэгдээж, Итали хэл дээр таван удаа хэвлэгдэхийн зэрэгцээ Европын олон хэлнээ хөрвүүлэгдсэн байдаг.

Тэрээр 1862 оноос Павын их сургуулийн, 1896 оноос Турины их сургуулийн сэтгэц засал, эрүүгийн хүн судлалын ухааны профессороор ажиллажээ.

Италийн суут эрдэмтэн Ч. Ломброзо 1906 оны аравдугаар сарын 19-нд Турин хотноо 73 насандаа дүшидийн орноо морилжээ.

Пава болон Турины их сургуулийн сэтгэц заслын ухааны профессор тэрээр дэлхий дахинаа төрмөл гэмт хэрэгтний үзэл санаагаараа (concept of born criminal) ихээхэн нэр олсон байдаг. 1863 онд “Суутнууд ба ад зэтгэрийн донтонгууд” нэртэй бүтээл гаргасан нь дэлхий даяар томоохон шуугиан дэгдээжээ. Тэрээр хүн төрөлхтөний түүхэнд гарч асан агуу ухаантнуудын түүх намтарыг судлаад дараахь дүгнэлтүүдийг хийсэн байна. Үүнд:

·         Агуу хүмүүсийн ихэнхи нь үнэндээ өчүүхэн амьтад байсан. Тухайлбал Ампер 13 нас хүрч байж сая сайн математикч болсон, Паскаль 10 насандаа акустик онолыг гаргасан.

·         Суут ухаантан гэж нэрлэгдсэн хүмүүсийн олонхи нь хар тамхичин, адгийн архичингууд байв. Галлер их хэмжээгээр хар тамхи татдаг, харин Руссо кофены мангас байв.

·         Суутнууд гэж нэрлэгдсэн хүмүүс хэзээ ч нэг зүйл дээр төвлөрч ажиллаж байсангүй, байнгын хэрмэл амьдралтай байсан.

·         Тэд мэдлэгийн ганц төрлөөр хэзээ ч дагнаж байсангүй.

·         Бусдаас ямагт үзэл бодол, хувцаслалт, амьдралын хэв маягаараа ялгарахыг хичээдэг байсан.

·         Шашин шүтлэгийн онцгой ихээр үзэн ядаж түүнийг шорон гяндантай зүйрлэдэг байв.

·         Бичгийн болон хэл ярианы маш өндөр чадвартай байсан.

·         Зүүдэнд ихээхэн ач холбогдол өгдөг байсан.

Эндээс Ломброзо суутнууд бол галзуу өвчтөн, ад зэтгэрийн донтонгоос өөр хэн ч биш юм. Суу ухаан бол солирол мөн гэж үзсэн байна. 1876 онд “Гэмт хүн” нэртэй бүтээл гаргаж, түүндээ гэмт хэрэгтэн гэж хэн бэ гэсэн асуултанд хариулт олохыг хичээжээ. Удам сайт хүнээс хэзээ ч гэмт хэрэгтэн төрдөггүй, харин удам муу хүнээс хэзээ ч алдартан төрдөггүй. Гэмт хэрэгтний шинж хүнд удамшигдаж ирдэг. Өнөөгийн нийгэмд алаач, хулгайч, хүчирхийлэгч, луйварчин гэсэн дөрвөн хэв шинжийн гэмт хэрэгтэн байдаг гэжээ.

Мөн эмэгтэй хүний талаар нэлээд сонирхолтой санаа дэвшүүлсэн байдаг. Түүний үзлээр эмэгтэй хүний хамгийн гол зөн билиг нь үржих зөн юм. Эмэгтэй хүн эхээс төрөхдөө гэмт хэрэг өдүүлэх, янхандах, хайрлаж тачаадах гэсэн гурван үйлд сайн байхаар заяагдсан ажээ.

·         Хайрлаж тачаадах:

·         Амьтныг хайрлаж тачаадах:

·         Хүнийг хайрлаж тачаадах:

·         Янхандах:

·         Янхандалтын түүх:

·         Бүдүүлэг ард түмнүүдийн яхандалт, ичгүүр:

·         Түүхэн ард түмнүүдийн яхандалт:

·         Төрмөл яхандалт:

·         Тохиолдолын янхандалт:

·         Эмэгтэй хүний гэмт үйл:

·         Адгуус амьтны шинж бүхий эмэгтэй хүний гэмт үйл:

·         Бүдүүлэг ард түмний эмэгтэйчүүдийн яхандалт:

·         Төрмөл гэмт хэрэгтэн:

·         Тохиолдолын гэмт хэрэгтэн:

·         Шуналд хөтлөгдсөн гэмт хэрэгтэн:

·         Хүний амь бүрлээч бүгдээрээ эмэгтэй хүнтэй холбоотой байдаг.

Эмэгтэй хүн хүн төрөлхтөнд хойч үеэ үлдээхэд хэрэг болох адгуус бөгөөд тэдний үйлдэл ямагт гэмт хэргийн шинжийг агуулж байдаг. 

Эцэст нь тэмдэглэн хэлэхэд Ломброзо хүүхдийн бие хүний төлөвшилд хүмүүжил, сургалт бус, харин удамшил чухал гэж үзсэн байна. 

Бүтээлийн жагсаалт

·         Ricerche sul cretinismo in Lombardia, (1859)

·         Genio e follia, (1864)

·         Studi clinici sulle mallatie mentali (1865)

·         Sulla microcefala e sul cretinismo con applicazione alla medicina legale (1873)

·         L'uomo delinquente, (1876)

·         Considerazioni al processo Passannante, (1879)

·          L'amore nel suicidio e nel delitto, (1881)

·         L'uomo di genio in rapporto alla psichiatria, (1888, English translation, Man of Genius, London, 1891)

·         Sulla medicina legale del cadavere, (second edition, 1890)

·         Palimsesti del carcere, (1891)

·         Trattato della pellagra, (1892)

·         Le piщ recenti scoperte ed applicazioni della psichiatria ed antropologia criminale, (1894)

·         Gli anarchici, (1894)

·          L'antisemitismo e le scienze moderne, (1894)

·          Genio e degenerazione, (1897)

·          Les Conquкtes rйcentes de la psychiatrie, (1898)

·         Le crime; causes et remйdes, (1899, English translation, Crime, its Causes and Remedies, Boston, 1911)

·         Lezioni de medicina legale, (1900)

·          Delitti vecchi e delitti nuovi, (1902)

·         Ricerche sui fenomeni ipnotici e spiritic, (1909). He began to believe in the supernatural.

·         L'opera di Cesare Lombroso nella scienza e nelle sue applicazioni, (Turin, 1906). Жич Ломброзогийн илтгэл, лекцийн эмхтгэл энэ нэрээр хэвлэгдсэн байна.

Англи хэл дээр хөрвүүлэгдсэн бүтээлүүд

·         (1891) The Man of Genius, Walter Scott.

·          With William Ferrero (1895) The Female Offender, D. Appleton & Company. Littleton, Colorado: Fred Rothman, (1980).

·         Criminal Woman, the Prostitute, and the Normal Woman, Duke University Press, 2003.

·         (1909) After Death - What?, Small, Maynard & Company.

·         (1911) Crime: Its Causes and Remedies, Little, Brown, and Company.

·         With Gina Lombroso-Ferrero (1911) Criminal Man, According to the Classification of Cesare Lombroso. New York: Putnam; (1972) Montclair, N.J.: Patterson Smith.

·          (2004). The Criminal Anthropological Writings of Cesare Lombroso, Edwin Mellen Press.

МОНГОЛ ХЭЛНЭЭ ХӨРВҮҮЛСЭН: УДИРДЛАГЫН АКАДЕМИЙН ДОКТОРАНТ Нямаагийн ОТГОНБАЯР