АВСТРИЙН СОЦИОЛОГИЧ ГУСТАВ РАТЦЕНХОФЕР

Густав Ратценхофер (Gustav Ratzenhofer) (1842 оны долдугаар сарын 4, Вена – 1906 оны аравдугаар сарын 10, мөн тэнд) – Австрийн гүн ухаантан, социологич нэгэн. Системтэйгээр боловсрол эзэшиж чадаагүй. Гүн ухаанд бие даан суралцсан. Х. Спенсер, Л. Гумплович, А. Бастиан, Р. Иеринг нарын үзэл санааны нөлөөн дор байсан. Армид алба хаасны сүүлээр Вена хот дахь цэргийн шүүхийн ерөнхийлөгч болсон. Өөрийн эклектик гүн ухааны сургаалыг «монист позитивизм» хэмээн нэрлэсэн байна. Социологи нь гүн ухааны сургаалын бүрэлдэхүүн хэсэг мөн. Нийгмийн амьдралын гол хөдөлгөгч хүчин зүйл нь социал дарвинизмд оршин амьдрахын төлөөх тэмцэл гэж нэрлэгдсэн тэр зүйл болно. Түүний хувьд тэмцэл  – нийгмийн амьдралын үндсэн үйл явц байсан.

Ратценхоферийн улс төр, социологийн сургаалын голлох сэдэв нь хүн төрөлхтний холбооны хөгжлийн хувьсалын асуудал юм. Нийгмийн үзэгдэл нь физик, хими, биологийн үйл явц бөгөөд нарийчлан тодорхойлбол, хүний үндсэн зөн бэлгийн биологийн мөн чанар болно. Раценхоферийн үзсэнээр, хүний нийгэм өөрөө өөрийгөө хамгаалах, секс гэсэн хоёр зөн бэлгэд захирагддаг байна. Үр дүнд нь, хүний бүхий л нийгмүүдэд «үнэмлэхүй дайсагнал» ноёрхох болно. Дайсагнал, зөрчил бол хүй элгэний овог, аймагуудын дунд үүсэх хэвийн харилцаа юм. Хүч дорой нэгнээ хүчирхийлэх, булаан эзэрхэх, дордчлон боолчлох нь төр улс үүсэх нийгэм-эдийн засгийн үндэс болдог. Улс орнуудын хоорондын соёлын харилцаа хувь хүнийг эзэрхэх төрийн хяналтад хязгаар тавих бөгөөд урт удаан хугацаанд төрийн хяналтад хязгаар тавьсны үр дүнд соёл иргэншил цогцолно. Төрийн бүх институт дайны зорилгод үйлчилдэг хэдий ч аажимдаа энхийн зорилгод үйлчилж эхэлдэг байна. Ингэснээр төр улс уналтад орох нөхцөл бүрддэг юм. Төрийн эрх мэдлийн бүтцийг сайжруулах суурь хүчин зүйл болдог учир дайн хүн төрөлхтний түүхэнд дэвшилтэт үүрэг гүйцэтгэдэг хэмээн Ратценхофер үзсэн.

Бэлтгэсэн: Улс төр судлаач Нямаагийн ОТГОНБАЯР

Новая философская энциклопедия. В четырех томах. / Ин-т философии РАН. Научно-ред. совет: В.С. Степин, А.А. Гусейнов, Г.Ю. Семигин. М., Мысль, 2010, т. III, Н – С, с. 420.